Masters en Johnson hebben een curve beschreven over de verschillende fases van seksualiteit. Hieronder hebben we een overzicht gegeven met daarbij de onderdelen die noodzakelijk zijn om goed te kunnen werken.
Kijk voor een korte uitleg over de verschillende fases op onze pagina over Masters en Johnson.
De seksuele responscyclus bestaat uit verschillende fases.
- Zin in seks hebben
- Opwindingsfase
- Plateaufase
- Orgasme
- Fase van herstel
Medicijnen kunnen een grote invloed hebben op seksualiteit.
Hormoonbehandelingen bij bv borst– en prostaatkanker kunnen zin in seks verminderen. Bloeddrukmedicatie kan het vast houden van een erectie verstoren. Het moeilijker tot een orgasme komen kan door psychofarmaca worden veroorzaakt.
Dit zijn maar enkele voorbeelden. Het is daarom heel belangrijk dat er voorlichting wordt gegeven over een mogelijke bijwerking op seksualiteit voor dat je start met een medicijn.
Als gevolg van medicatie kan in verschillende fases van de responscyclus problemen ontstaan. Hieronder zijn enkele medicijnen beschreven die problemen kunnen geven. Deze medicijnen komen uit een lijst (gebruik deze link om de lijst te bekijken). Hoewel deze lijst een mooi overzicht geeft wordt niet aangegeven hoe vaak het voorkomt. Hopelijk kunnen we in de toekomst op deze pagina daar meer informatie over geven.
Belangrijkste is natuurlijk dat voor je start met een medicijn er voorlichting wordt gegeven over een mogelijke bijwerking op de seksualiteit. Mocht je merken dat er iets veranderd in je seksualietit als gevolg van de medicatie neem dan vooral contact op met de voorschrijvende arts of met de apotheker. Die kunnen kijken of er mogelijk een alternatief.
Verminderd verlangen (minder zin)
Antihypertensiva chloortalidon, hydrochloorthiazide, spironolacton
Antidepressiva amitriptyline, imipramine, fluoxetine, paroxetine, citalopram, duloxetine, sertraline, venlafaxine
Anti-epileptica gabapentine, pregabaline, carbamazepine, fenytoïne, topiramaat
Antipsychotica thioridazine, pimozide, haloperidol, lithium
Cholesterolverlagers atorvastatine, simvastatine, gemfibrozil
Digoxine digoxine
Hormonen ethinylestradiol, cyproteron, gonadoreline, gosereline
Maagzuurremmers cimetidine, ranitidine
Prostaatmiddelen finasteride, dutasteride
Anti-retrovirale middelen proteaseremmers bij hiv
Erectie- /opwindingsstoornis
Antihypertensiva chloortalidon, hydrochloorthiazide, spironolacton, propranolol, sotalol, pindolol, amlodipine, irbesartan
Antidepressiva amitriptyline, imipramine, fluoxetine, paroxetine, citalopram
Anti-epileptica gabapentine, pregabaline, carbamazepine, fenytoïne, topiramaat
Antipsychotica thioridazine, pimozide, haloperidol, clozapine, risperidon, olanzapine, lithium
Cholesterolverlagers atorvastatine, simvastatine, gemfibrozil
Digoxine digoxine
Hormonen cyproteron, gonadoreline, gosereline
Maagzuurremmers cimetidine, ranitidine
Prostaatmiddelen finasteride, dutasteride, terazosine, alfuzosine, doxazosine
Anti-retrovirale middelen proteaseremmers bij hiv
Geremde ejaculatie /orgasmestoornis
Denk aan moeizamer klaar kunnen komen of verandering in zaadlozing (bv zaad komt niet naar buiten maar in de blaas, ook wel retrograde ejaculatie genoemd)
Antihypertensiva labetolol
Antidepressiva fluoxetine, paroxetine, citalopram, duloxetine, sertraline, venlafaxine, clomipramine, fluvoxamine
Anti-epileptica gabapentine, pregabaline, carbamazepine, fenytoïne
Antipsychotica thioridazine, pimozide, haloperidol, clozapine, risperidon, olanzapine
Hormonen cyproteron
Prostaatmiddelen finasteride, dutasteride, tamsulosine
Anti-retrovirale middelen proteaseremmers bij hiv
Bron
Lijst met seksuele bijwerkingen geneesmiddelen
Bronnen College voor Zorgverzekeringen. Farmacotherapeutisch Kompas: www.farmacotherapeutischkompas.nl, opgehaald december 2018. Geneesmiddelenbulletin. Geneesmiddelen geïnduceerde seksuele functiestoornissen. Gebu 2013; 47: 99105. december 2018,
Peter Leusink
Prof. dr. B.J.F. (Bart) van den Bemt werkzaam in de Sint Maartenskliniek geeft uitleg over medicatie en seksualiteit.
Websites
Rutgers pagina over bijwerkingen van medicijnen
Informatie van bijwerkingcentrum Lareb
https://www.lareb.nl/news/seksuele-bijwerkingen-van-geneesmiddelen
TvPO, Tijdschrift voor praktijkondersteuners en praktijkverpleegkundigen is een tijdschrift voor praktijkondersteuners en praktijkverpleegkundigen die zich graag ontwikkelen in hun vak.
Blogs
Dit blog op psychosenet.nl gaat over één van de vervelendste bijwerkingen van antipsychotica.
Ik word niet meer opgewonden door de haldol
Klink hier voor het verdere verhaal
Moeite met klaarkomen door antidepressiva
Wetenschappelijke artikelen
Voor zorgverleners
Aanrader