Bekkenbodemklachten kunnen invloed hebben op seksualiteit. Om te begrijpen hoe deze seksuele klachten ontstaan is uitleg nodig.
Met medewerking van bekkenfysiotherapeuten is het onderstaande verhaal geschreven. De bekkenfysiotherapeut is in een bekkenbodemcentrum een belangrijke schakel in het oplossen van bekkenbodemproblematiek.
Voor algemene informatie over ziekte en seksualiteit klik hier.
Bekkenbodemklachten
De bekkenbodem bestaat uit spieren, bindweefsel structuren (fascie) en zenuwen. De bekkenbodem hangt als een soort “hangmatje” onder in het bekken tussen schaambeen en stuitje en de beide zitbeenknobbels. Onder in het bekken, op de bekkenbodem, liggen de bekkenorganen: de blaas, de prostaat of de baarmoeder en de endeldarm. Mannen hebben 2 openingen in de bekkenbodem, waardoor de plasbuis en het anale kanaal gaan, vrouwen hebben 3 openingen waar de plasbuis de vagina en het anale kanaal door gaan. De bekkenbodemspieren ondersteunen de bekkenorganen.
Een goed samenspel van ontspannen en aanspannen van de bekkenbodemspieren is belangrijk om continent te zijn, te kunnen plassen en ontlasten, bij zwangerschap en baren, maar is ook van belang bij het seksueel functioneren.
Bekkenbodemklachten kunnen te maken hebben met de bekkenbodemspieren, de bekkenorganen en de lage rug, of een combinatie hiervan.
Bij klachten van de bekkenorganen kunt u o.a. denken aan:
Blaas: urineverlies, vaak plassen, slappe straal, heftige aandrang met of zonder urineverlies, in de nacht vaak plassen, moeite met leegplassen, regelmatig blaasontsteking, pijn.
Darm: ontlasting verlies, obstipatie, aambeien, anale scheurtjes (fissuur), anus kramp, vaak ontlasting, heftige aandrang met of zonder ontlastingsverlies
Baarmoeder: een verzakking (van de blaas en/of de darm en/of de baarmoeder), pijnklachten in het bekken rond de zwangerschap, endometriose, klachten na de bevalling
Prostaat: prostaatontsteking, pijn, een vergrote prostaat in combinatie met plasklachten.
Seksuele klachten: pijn tijdens of na een orgasme, pijn bij gemeenschap, (na) pijn in het balzak (scrotum).
Lage rugklachten: (chronische) lage rugpijn, bekkenpijnklachten (ook in de zwangerschap) ischias, hernia.
Ook operaties in het bekkengebied kunnen verschillende bekkenbodemklachten opleveren.
Bekkenbodemklachten kunnen voor negatieve gevoelens en gedachten zorgen, zoals onzekerheid, schaamte of angst voor bv ongewild verlies van urine. Dit kan faalangst en een schuldgevoel naar de partner veroorzaken. Negatieve gevoelens kunnen weer invloed hebben op de spieren in uw lijf, dus ook op de bekkenbodemspieren.
Dit past in het bio-psycho-sociaal model waarin dus een klacht van de bekkenbodem invloed heeft op je psyche en vervolgens ook op je omgeving. We hebben daar een mooi animatie filmpje over gemaakt.
Bekkenbodemspierfunctie
De bekkenbodemspieren functioneren eigenlijk net zoals andere spieren in het lijf en kunnen dus sterk, zwak of gespannen zijn, maar ook stijf aan voelen of bv kramp veroorzaken.
Het aan- of ontspannen van de bekkenbodemspier kun je aan de buitenkant van het lijf niet zien. Veel mensen zijn zich dan ook niet zo bewust van de bekkenbodemspieren. Sommige mensen kunnen de bekkenbodemspieren niet goed bewust aan- of ontspannen of gebruiken daarbij buik- en bilspieren.
De bekkenbodemspieren zijn bijzonder omdat het de enige “bewust aan te spannen spier” is die met organen samenwerkt.
De bekkenbodemspieren gebruik je onder andere om plas en ontlasting op te houden, continent te zijn; dat doe je meestal onbewust
Een goed samenspel van ontspannen en aanspannen van de bekkenbodemspieren is van belang
- bij een opwindingsgevoel en een orgasme
- bij erecties
- bij gemeenschap
- na een orgasme
Verandering bekkenbodemspierfunctie
Bij een bekkenbodemklacht is het niet altijd duidelijk hoe de bekkenbodemspieren reageren, of de spieren zwak zijn of juist te gespannen.
Zo kan bij bv urineverlies of bv een erectie stoornis de bekkenbodemspier verzwakt zijn maar ook (te) gespannen.
Een zwakke bekkenbodemspier kun je net als andere spieren in het lijf trainen.
Bij het toenemen van de leeftijd worden spieren zwakker. Zowel mannen als vrouwen kunnen hierdoor op oudere leeftijd last krijgen van ontlastingsverlies.
Na een bevalling kan er door (tijdelijke) schade van de bekkenbodemspieren ook spierzwakte zijn.
Een gespannen bekkenbodemspier kun je ontspannen door ontspanning/ ademhalingsoefeningen en/of stretch/ oprek oefeningen van de spieren rond het bekken. De bekkenbodemspieren zelf kun je ook rekken (een bekkenfysiotherapeut kan je dat leren).
Er kunnen vele situaties zijn die ervoor zorgen dat de bekkenbodemspieren (te) gespannen worden. Bv wanneer je vaak en/of lang plas of ontlasting ophoudt, heel vaak gaat plassen, vaak moet persen bij ontlasting, angstig bent dat je urine verliest, gemeenschap pijnlijk is.
Ook door pijnklachten rond het bekken, in de lage rug, de buik of billen kan het voorkomen dat ook de bekkenbodespieren te gespannen raken.
Gespannen bekkenbodemspieren kunnen juist ook weer zorgen voor vaak plassen, niet goed kunnen plassen en of ontlasten. Gespannen bekenbodemspieren kunnen ook pijn veroorzaken in testikels, in de eikel of in de vagina. Er ontstaat zo dus een vicieuze cirkel.
Het bekken, de lage rug de buik, de heupen, de gewrichtsbanden, de bekkenbodem en de bekkenorganen beïnvloeden elkaar wederzijds. Een klacht in het bekken/ lage rug kan leiden tot een klacht in de bekkenbodem en omgekeerd. (Nederlandse vereniging voor bekkenfysiotherapie: NVFB)
Relatie bekkenbodemklachten,
bekkenbodemspierfunctie en seksualiteit
Tijdens seks zijn de bekkenbodemspieren actief. De spieren zorgen voor doorbloeding, kunnen bewust en onbewust aan- en ontspannen bij opwinding, en maken (onwillekeurige) aanspanningen bij een orgasme.
Wanneer de bekkenbodemspieren niet goed kunnen functioneren tijdens seksualiteit kan dit klachten geven
Een zwakke bekkenbodemspier kan er aan bijdragen dat het gevoel bij gemeenschap verminderd is, het komen tot een orgasme moeilijker verloopt of dat een orgasme minder intens is. Bij mannen kan het bijdragen aan minder sterke erecties en/of het minder lang volhouden van een erectie.
Een gespannen bekkenbodemspier kan tijdens en/ of na seksuele activiteiten pijnklachten veroorzaken in de bekkenbodem, in de testikels, de eikel, in de vagina (gemeenschap), in het bekken, in de liezen en in de onderbuik. Het kan ook bijdragen aan minder goede erecties.
Na pijn (soms uren later) is vaak een moeilijk precies te lokaliseren pijn en kan in de tijd wisselend zijn van aard.
Een verzakking geeft meestal geen pijnklachten maar een onaangenaam bal- en of drukgevoel bij staan en lopen. En een verzakking ‘zit niet in de weg’ tijdens gemeenschap en kan niet beschadigd worden.
Urineverlies tijdens seks/ vrijen, dat kan voorkomen bij mannen en vrouwen, zowel bij gemeenschap als bij klaarkomen, kan als zeer hinderlijk ervaren worden. Plassen voorafgaand aan gemeenschap kan helpen om de mate van verlies te beperken.
Pijn en bekkenbodemklachten
Hieronder is mooi beschreven hoe je in een vicieuze cirkel terecht kan komen. Pijn geeft spierspanning en door de spierspanning weer meer pijn. Belangrijk onderdeel is daarin ook de angst voor pijn. Om dit goed te behandelen is vaak een gecombineerde behandeling nodig bij een seksuoloog en een bekkenfysiotherapeut.
Daarnaast is ook goed om te benoemen dat dit soort klachten soms ook ontstaan als gevolg van seksueel misbruik in het verleden. Daarom is het van belang om het onderwerp van negatieve seksuele ervaringen te bespreken. Naast seksuologische therapie is dan ook vaak nog trauma therapie noodzakelijk om de vicieuze cirkel van pijn te doorbreken.
Een inzichtelijk stuk over onbegrepen bekkenbodemklachten: een miskend probleem bij misbruikte mannen
Video:
Bekkenbodemspier oefeningen
Bekkenbodemspieroefeningen zijn niet voor iedereen “gemakkelijk” om te doen. Vaak weten mensen ook niet of oefeningen goed gaan, u kunt immers van buiten af niet zien wat er binnen in het lijf gebeurt.
Er zijn mooie instructie filmpjes gemaakt, voor mannen en voor vrouwen, door de patiëntenorganisatie
bekkenbodem4all:https://bekkenbodem4all.nl/voor-jou/bekkenbodemoefeningen/
Bekkenfysiotherapie
De bekkenfysiotherapeut behandelt mensen met problemen in het bekken, de lage rug, buik en bekkenbodem. Dit kunnen zowel mannen en vrouwen als kinderen zijn. Veel klachten zijn te verhelpen, maar mensen hebben door schaamte vaak moeite om met deze klachten bij een zorgverlener aan te kloppen. Wanneer mensen over die schaamte heen kunnen stappen en meer grip op hun klachten kunnen krijgen vinden ze het vaak jammer dat ze niet eerder zijn gegaan. Bekkenfysiotherapeuten zijn opgeleid in het zorgvuldig onderzoeken en behandelen van het bekken en bekkenbodemgebied. Zo kunt u invloed krijgen op uw klachten.
Onderzoek door de bekkenfysiotherapeut:
Een geregistreerd bekkenfysiotherapeut kan de bekkenbodemspieren onderzoeken door een inwendig onderzoek via vagina of anus, waarbij 1 vinger wordt ingebracht. Dit gebeurt alleen als u daarvoor toestemming heeft gegeven. Hierbij wordt onderzocht of de spieren goed kunnen aanspannen, voldoende snelheid en kracht hebben en of de spieren goed kunnen ontspannen.
Inwendig onderzoek en behandeling wordt altijd in overleg en niet standaard gedaan!
Met een echo kan de bekkenfysiotherapeut via de buik de beweging van de blaas onderzoeken en via de buitenkant op de bekkenbodem de beweging van de bekkenbodemspieren beoordelen. U kunt hierbij zelf meekijken en oefenen.
Met een probe (meetinstrumentje) kan de activiteit van de bekkenbodemspier gemeten worden (biofeedback, elektromyografie). Vervolgens kunt u zelf op een beeldscherm zien wanneer u de bekkenbodemspieren aan- en ontspant.
Ook kan de bekkenfysiotherapeut de invloed van de spieren (buik, bil, heupen) en gewrichten (heupen, bekken, lage rug) om de bekkenbodem heen onderzoeken.
Behandeling:
Wanneer de functie van de bekkenbodemspier in kaart is gebracht, wordt samen met de patiënt een individueel oefenprogramma gemaakt. Dit kan onder andere bestaan uit adviezen, oefentherapie, blaastraining, bekkenbodemoefeningen, bekkenbodemmassage, Door goed naar u te luisteren, informatie en uitleg te geven levert de bekkenfysiotherapeut maatwerk, waarbij u samen gaat werken aan een oplossing van uw bekkenbodemklachten.
Informatieve artikels
In Libelle staat een artikel over bekkenbodemproblematiek
‘Schaamte speelt een grote rol, wat heel begrijpelijk is, maar echt onnodig’
Urineverlies, ontlastingsincontinentie, verzakking en seksuele problemen komen bij ruim de helft van de vrouwen voor volgens uroloog Janneke van Uhm en bekkenfysiotherapeut Petra Voorham – van der Zalm van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Een aanbeveling is zeker de speciaal editie van bekkenbodem op de kaart van stichting bekkenbodem4all
Thema: weer plezier in seks
Via de QR code kunt u het hele tijdschrift lezen.
Informatieve website
Patiëntenvereniging
Heb je problemen met seksualiteit, neem contact op met je huisarts of je eigen specialist, hij/zij kan je naar de juiste specialist doorverwijzen.
Heb je een aanvulling?
Heb je een aanvulling op deze pagina? Bijvoorbeeld een interessant artikel of persoonlijke blog? Dan kun je dit doorgeven via onze contactpagina.