Parkinson kan op verschillende manieren invloed hebben op seksualiteit, zowel lichamelijk als psychologisch. Verschillende gevolgen van Parkinson kunnen leiden tot seksuele klachten, zowel door de ziekte zelf, als door de invloed van de Parkinsonmedicatie. Voor veel mensen met de ziekte van Parkinson geldt dat zij uiteindelijk een andere invulling aan seksualiteit moeten geven.
En dan is daar de diagnose Parkinson…..
Je hebt op een dergelijk moment heel wat te verwerken. Je zult in eerste instantie waarschijnlijk niet meteen denken aan de gevolgen op het gebied van seksualiteit. Ook de aandacht in het medische circuit ligt meestal alleen op de fysieke en psychische ongemakken. En dat is jammer want zowel bij mannen als bij vrouwen heeft de ziekte van Parkinson veelal ook gevolgen voor de seksualiteit.
Parkinson kan op verschillende manieren invloed hebben op de seksualiteit, zowel direct door de ziekte, indirect door de ziekte en door de gevolgen van medicatie.
Veranderde zin in seks, voor hem en haar
Door een tekort aan dopamine, ook wel het ‘plezierhormoon’ genoemd veroorzaakt mogelijk de verminderde seksuele interesse. Soms is dan behandeling mogelijk met stoffen waar dopamine in zit.
- Parkinsonpatiënten kunnen last krijgen van hyperseksualiteit als gevolg van behandeling met dopamine-agonisten (bij 0,9-8% van die behandelingen), zich uitend in een bijna niet te bedwingen behoefte aan seks. Volgens sommige benoemd als bij de beesten af. Ook voor de omgeving kan dit zeer belastend zijn. Kijk hier voor enkele praktijkverhalen over hyperseksualiteit.
- 20 tot 40% van de mensen met Parkinson krijgen te maken met depressies, wat meestal niet bevorderlijk is voor het seksleven en de zin in seks. Ook de hiervoor gegeven antidepressiva kunnen een negatieve invloed hebben op de seksualiteitsbeleving.
Tips
Communicatie in een relatie is altijd belangrijk, maar praten over intimiteit en seksualiteit kan voor veel mensen lastig zijn. Je kan hiervoor altijd hulp in schakelen van een professional.
Vraag je arts naar de bijwerkingen van je medicatie en of er eventueel alternatieven zijn.
Erectie- en orgasmeproblemen bij de man
- Ongeveer de helft van de mannen met Parkinson heeft erectieproblemen en geen nacht- of ochtenderecties.
- Bij mannen en vrouwen met Parkinson treden vaak veranderingen in de orgastische beleving op, moeilijker kunnen klaarkomen, of een minder intens orgasme dat met een soort ‘schokjes’ tot stand komt. Dit kan samenhangen met het eventueel gebruik van antidepressiva.
- Orgasmeproblemen kunnen ook een psychische oorzaak hebben. Faalangst, prestatiedruk of onzekerheid kan er toe leiden dat een orgasme moeilijk bereikt wordt.
Tips
Een keer een minder harde erectie hoeft geen gevolg van parkinson te zijn, dat kan iedereen gebeuren. Zorg voor voldoende adequate prikkels en hoe meer negatieve prikkels (zoals angst voor falen) hoe moelijker het is om een erectie krijgen en/of behouden.
Bij nog aanwezige erectie, kan een steuncondoom (condoom met dubbele wand, die je om de penis schuift) of penisring (elastieken ring) helpen om langer te kunnen vrijen.
Bij geen erectie kan de vacuümpomp uitkomst bieden. Dit is een koker die je om de slappe penis plaatst, door gebruik te maken van een pompje zorg je dat door de onderdruk bloed in de penis wordt gezogen. Daarna plaats je een elastische ring om de basis van de penis, zodat het bloed niet terug kan stromen.
Daarnaast zijn er de erectiepillen zoals Viagra, erectiepillen zijn effectief en veilig gebleken bij mannen met Parkinson.
Bespreek met je huisarts wat de mogelijkheden zijn kijk hiervoor al even op onze pagina over erectieklachten.
Indien erectiepillen teveel bijwerkingen geven of niet effectief zijn is er mogelijkheid van Androskat. Androskat is een injectie die jij of je partner in de penis plaatst. Ook hier geldt praat erover met je huisarts en vraag advies.
Pijn en bewegingsbeperking bij het vrijen
(voor hem en haar)
Pijn en bewegingsbeperking (bradykinesie), zoals onwillekeurige, ongecontroleerde bewegingen, pijnlijke spierstijfheid en bewegingstraagheid, maken het vrijen voor mensen met Parkinson vaak lastig en minder plezierig. Veel vrouwen met Parkinson worden minder snel vochtig, wat vaak pijn bij het vrijen tot gevolg heeft. Dit heeft meestal te maken met een dopaminetekort, dat voor minder opwinding zorgt.
Daarnaast komt pijn ter hoogte van de schouders (frozen shoulder) frequent voor bij mensen met Parkinson. Ook dit kan belemmerend werken bij het vrijen.
Veel mensen met Parkinson hebben te maken met ‘het on/off-effect’ of andere motorische fluctuaties: op het ene moment kan iets wel, wat op het andere moment niet gaat. Dit betekent dat mensen met Parkinson niet altijd seks – in de vorm van geslachtsgemeenschap – kunnen hebben op het moment dat zij dat willen.
Tips
Door beperkingen in de motoriek of vermoeidheid zijn bepaalde houdingen voor mensen met Parkinson soms niet fijn of niet mogelijk. Er zijn dan houdingen waarbij de fysieke inspanning aan de partner-zonder- Parkinson overgelaten kan worden. Experimenteer met verschillende houdingen en kijk welke houding voor jullie het prettigst is. Voor vrouwen die minder snel vochtig worden kan een glijmiddel gebruikt worden. Door beperkte fijne motoriek kan vingeren of masturberen bemoeilijkt worden, een vibrator kan dan gebruikt worden. Of voor mannen een masturbator (schachtvibrator). Mensen met Parkinson hebben vaak goede en minder goede momenten. Het ene moment lukt iets wel en het andere moment niet. Het is dan de kunst om te vrijen op de goede momenten, bijvoorbeeld overdag in plaats van ’s avonds. Neem pijnklachten altijd serieus en ga niet door met vrijen als het pijn doet.
Door de pillen voor de parkinson dacht ik de hele dag aan seks, ik schaamde me kapot, durfde er niet over te praten
De-erotiserende aspecten voor de partner
De zin in seks voor de partner kan negatief beïnvloed worden door de-erotiserende aspecten van de ziekte van Parkinson. Iemand met Parkinson mist vaak ‘fine tuning’, het niet meer goed kunnen aanvoelen van de partner, door de tremor moeilijkheden bij het strelen. Door het starre gelaat is minder goed af te lezen welke seksuele emotie zich voordoet.
Nog hinderlijker wordt vaak ervaren de toegenomen speekselvloed, de monotone stem, de vettige huid, de veranderende lichaamsgeur en de mentale achteruitgang. De partner kan zich op seksueel gebied overvraagd voelen door de soms sterk toegenomen seksuele behoefte.
Tips
Blijf met elkaar praten. Kom je er samen niet uit, schroom niet om (seksuologische) hulp in te schakelen. Als je in een vroeg stadium van de ziekte het onderwerp seksuele veranderingen bespreekbaar maakt en indien nodig de juiste hulp inschakelt, hoeft het niet uit te groeien tot een groot probleem. Door de beperkingen zal op seksueel gebied misschien niet alles meer mogelijk zijn wat jullie lekker vonden. Je zult samen met je partner opnieuw op ontdekkingsreis moeten gaan om te kijken wat wel mogelijk is, waar kan jij/kunnen jullie nog wel van genieten.
Gelukkig zijn er (zoals al eerder beschreven) heel wat hulpmiddelen tegenwoordig die je kunnen helpen om je liefdesleven te veraangenamen.
Bijdrage Nienke Dekkinga, Consulent Seksuele Gezondheid, www.fijnvrijen.nl
Informatievideo’s
Op het youtube kanaal van Parkinson op maat geeft seksuoloog Paul Rabszty antwoord op de volgende 6 vragen.
Klik op de link om op de video te komen.
Websites
Podcast
Spreekkamer 3 verhalen
Verhalen uit de praktijk: Parkinson behandeling, minder trillen, maar wel de hele dag aan seks denken, een groot taboe.
Klik hier om de verhalen te lezen
Folders
Richtlijn
Seksuele gezondheid bij de ziekte van Parkinson
Klik hier voor de richtlijn Federatie Medisch specialisten.
Patiëntenvereniging
Mocht u nog aanvulling hebben over Parkinson en Seksualiteit, geef het dan graag door via onze contactpagina.